Jaką dietę stosować, by złagodzić atak podagry? Jakich produktów unikać w dnie moczanowej? To pytania często zadawane jest przez pacjentów zgłaszających się do mojego gabinetu.
Dna moczanowa – dlaczego dieta jest ważna w leczeniu podagry?
Główną przyczyną dny moczanowej jest podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi. Skutkiem tego jest odkładanie się w płynie stawowym kryształków moczanu, co powoduje stan zapalny. Stężenie kwasu moczowego we krwi zależy w dużej ilości od tego co jemy. Niektóre produkty charakteryzują się znacznie wyższą zawartością związków purynowych od pozostałych. Puryny z jedzenia, po dostaniu się do organizmu, przekształcają się w kwas moczowy, którego wysokie stężenie we krwi odpowiada za napady bólowe i przewlekły stan zapalny.
Dieta w dnie moczanowej – czego unikać?
Podstawową zasadą diety w dnie moczanowej jest unikanie jedzenia produktów bogatych w puryny. Są to: czerwone mięso, wywary z mięsa, kości i grzybów, podroby, wszystkie wędliny, esencjonalne rosoły, galarety mięsne i rybne, konserwy mięsne i rybne, ryby z rodziny śledziowatych (sardynki, szproty, śledzie), ryby wędzone, owoce morza (krewetki, małże). Osoba chora na dnę moczanową powinna unikać dodawania do przyrządzania posiłków suszonych grzybów oraz drożdży. W diecie przy dnie moczanowej niewskazane są także tłuste sery białe, pleśniowe, podpuszczkowe oraz topione a także tłuszcz pochodzenia zwierzęcego (smalec, słonina).
W diecie przy dnie moczanowej należy również unikać cukru i słodyczy. Konieczne jest wykluczenie z diety przez chorego na dnę moczanową słodkich napojów gazowanych, syropów i soków owocowych oraz wszelkich napojów, które mają w składzie cukier.
Kawa w dnie moczanowej – czy jest zakazana?
Do niedawna kawa była na liście produktów zakazanych w dnie moczanowej. Jednak badania w ostatnim czasie pokazują, że kawa nie tylko nie musi być zakazana, ale może działać korzystnie dla osób chorujących na dnę moczanową. To dobra wiadomość dla kawoszy, którzy z powodu diagnozy choroby, wykluczyli kawę ze swojej diety. Zawarta w kawie kofeina hamuje działanie enzymu, który powoduje przemianę puryn w kwas moczowy. Dodatkowe działanie kofeiny to zwiększenie przepływu krwi przez nerki, co wpływa na szybsze usuwanie kwasu moczowego. Oczywiście, nadal radzę pacjentom zachować ostrożność w spożyciu kawy, bo to czy objawy u chorego się nasilą po spożyciu kawy jest sprawą bardzo indywidualną.
Dieta w dnie moczanowej – warzywa i owoce to podstawa
Dieta przy dnie moczanowej powinna opierać się o warzywa i owoce, szczególnie o warzywa. Warzywa i owoce powinny stanowić co najmniej połowę tego co jesz. Warzywa powinny znaleźć się w diecie w ilości 4-5 porcji dziennie, z czego najbardziej zalecane są ciemnozielone warzywa liściaste. Jednak nie wszystkie są zalecane bez ograniczeń. Warzywa takie jak: szpinak, szczaw, zielony groszek, kukurydza, fasola, groch, soczewica i ciecierzyca zawierają znaczną ilość puryn, dlatego nie wybieraj ich często. Nie ma jednak konieczności zupełnej rezygnacji z tych warzyw, ponieważ są one doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, który ogranicza dostępność puryn.
Osoba chora na podagrę powinna dziennie zjadać 2-3 porcje świeżych lub mrożonych owoców. Szczególnie zalecane są wiśnie bądź niesłodzony koncentrat z wiśni. Amerykańscy badacze dowiedli, że u osób, które spożywały wiśnie lub ekstrakt z wiśni ryzyko wystąpienia napadu dny było o 35% mniejsze w porównaniu z chorymi niespożywającymi tych owoców. Według badaczy optymalna dawka wiśni to 3 porcje czyli 30-36 owoców na 2 dni (1 porcja została określona jako 0,5 kubka czyli około 10-12 owoców). Przy mniejszym spożyciu działanie było słabsze, natomiast większe spożycie niż 3 porcje nie dawało lepszego efektu ochronnego.
Dieta w dnie moczanowej – co jest dozwolone?
Zatem co można jeść przy dnie moczanowej? W codziennym jadłospisie chorego na dnę moczanową powinny być chude produkty mleczne (max. 2% tłuszczu). Obecne w nich białka mleka przyczyniają się do szybszej eliminacji kwasu moczowego przez nerki, tym samym zmniejszając ryzyko hiperurykemii (zwiększonego stężenia kwasu moczowego we krwi). Wykazano, że osoby zjadające dziennie minimum jedną porcję chudych produktów mlecznych miały niższe stężenia kwasu moczowego we krwi w porównaniu do osób, które unikały tych produktów. Ponadto wskazane są produkty zbożowe z pełnego przemiału: grube kasze, ciemny ryż, pełnoziarniste makarony, razowe pieczywo i płatki zbożowe. Kolejnym ważnym produktem w diecie przy dnie moczanowej są ryby i oleje roślinne. Są one źródłem kwasów omega – 3, które mają działanie przeciwzapalne. Dlatego w diecie osoby chorej na dnę moczanową powinny znajdować się dwa razy w tygodniu ryby o niskiej zawartości puryn (dorsz, sandacz, sola). Jak pisałam wyżej, chory nie powinien jeść ryb z rodziny śledziowatych oraz owoców morza. Ważna jest także obróbka termiczna ryb: nie jest zalecane smażenie, lepszym wyborem jest gotowanie na parze i pieczenie w folii lub pergaminie. W diecie w dnie moczanowej ważną rolę pełnią oleje: lniany, rzepakowy nierafinowany i olej sojowy. Produktami wskazanymi w dnie moczanowej są także siemię lniane i orzechy włoskie.
Co pić, chorując na podagrę?
Duża ilość płynów w diecie chorego na dnę ułatwia wydalanie kwasu moczowego z organizmu. Dlatego minimum 3 litry płynów na dobę to absolutne minimum jakie chory na podagrę powinien wypijać. Chory może do wody dodać plasterki owoców cytrusowych lub kilka innych owoców np. wiśni. Zalecane jest picie po posiłkach oraz przed snem, co zapobiega kumulacji kwasu moczowego w nocy. Wskazanym płynem jest przede wszystkim woda. Jak już pisałam, należy unikać picia słodzonych napojów, zawierających dużo fruktozy (napoje, które mają w składzie syrop glukozowo – fruktozowy).
Picie alkoholu powoduje wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i może wywołać ostry atak dny moczanowej. Szczególnie niewskazane jest picie piwa, co jest niezależnym czynnikiem ryzyka wystąpienia dny moczanowej. Badania wykazały, że zwiększenie wypijanego piwa o jedną porcję powodują wzrost ryzyka podagry aż o 50%!
Dieta w dnie moczanowej – niezbędna indywidualizacja
Dieta w dnie moczanowej zależy w dużej mierze od wyników badań chorego oraz tego czy nie współwystępują inne choroby. Wśród chorych na dnę moczanową często występuje insulinooporność oraz nadciśnienie tętnicze. Dlatego tak ważna jest indywidualizacja diety osoby chorej na dnę moczanową co można osiągnąć we współpracy z doświadczonym dietetykiem.
Przydały Ci się te informacje? Udostępniając ten artkuł możesz pomóc w rozpowszechnieniu tej wiedzy innym! Tym samym pomożesz i mi w dotarciu do innych osób chorych na dnę moczanową – dziękuję!
- Choi H.K., Curhan G., „Coffee consumption and risk of incident gout in women; The Nurses, Health Study, American Journal of Clinical Nutrition” 2010, 92. s. 922-927
- Li R., Yu K., Li C. „Dietary factors and risk of gout and hyperurycemia: a meta- analysis and systematic review. Asia Pacific Journal of Clinical Butrition” 2018, 27, 6, s. 1344-1356.
- Pachocka L. Dna moczanowa [w:] Jarosz (red.): Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2010. 363-368
- Zhang Y, Neogi T, Chen C i wsp. Cherry consumption and decreased risk of recurrent gout attacks. Arthritis Rheum. 2012 Dec;64(12):4004-11
